K. Σπ. Στάικος, Η Πνευματική Πορεία του Γένους, με όχημα το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο, Α´ τόμος, 13ος αιώνας-μέσα 16ου, εκδόσεις Άτων, Αθήνα 2017, σ. xxxii+462, 21Χ29 εκ., ISBN:978-618-5337-00-1
Πρόκειται για τον πρώτο τόμο, ενός τετράτομου πονήματος με τον γενικό τίτλο «Η Πνευματική Πορεία του Γένους με όχημα το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο» που θα ολοκληρωθεί έως το 2020. Κατά τον συγγραφέα, τον ιστορικό του βιβλίου Κ. Στάικο, το έργο σκοπό έχει να καταδείξει τον ακριβή ρόλο που διαδραμάτισαν το χειρόγραφο και το έντυπο βιβλίο, όχι μόνον ως φορείς εκπαίδευσης και γνώσης, αλλά και ως συνδετικοί κρίκοι για τη διαμόρφωση της συνείδησης του Γένους, από την Άλωση έως τα προεπαναστατικά χρόνια.
Ο πρώτος τόμος, έπειτα από τη σύντομη περιγραφή του πλαισίου που διαμορφώθηκε στον ελληνικό χώρο από την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204 και έως την Άλωση, πραγματεύεται τις απαρχές της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και γραμματείας, αρχικά στην Ιταλία και στη συνέχεια στον Βορρά, ως απαραίτητο στοιχείο για την ολοκλήρωση του ουμανιστικού κινήματος, που άρχισε να εκδηλώνεται από τα μέσα του 14ου αιώνα. Στη συνέχεια γίνεται εκτεταμένα λόγος για την αναζήτηση και τη συλλογή ελληνικών χειρογράφων, το μεταφραστικό ρεύμα, τη διαμάχη για το φιλοσοφικό πρωτείο μεταξύ Πλάτωνα και Αριστοτέλη, τις απαρχές της διδασκαλίας των Ελληνικών στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας και τον ρόλο του έντυπου βιβλίου στη διάδοση της αρχαίας ελληνικής και βυζαντινής γραμματείας. Τέλος, εξαίρεται ο ρόλος της Εκκλησίας με τα τρία Πατριαρχεία της Ανατολής, αλλά και τα μοναστηριακά κέντρα – το Άγιο Όρος και τα Μετέωρα–, που πρόσφεραν στέγη στον πνευματικό κόσμο ο οποίος διαβιούσε κάτω από ξένη κυριαρχία, και στον ρόλο των κωδικογράφων στην αναπαραγωγή της πνευματικής παράδοσης. Συνέχεια
