I Provveditori Generali in Dalmazia e Albania e le loro relazioni

I Provveditori Generali in Dalmazia e Albania e le loro relazioni, a cura di Bruno Crevato-Selvazzi e Lia De Luca, Roma: Società Dalmata di Storia Patria 2024. τ. ΙΙ, σ. 403-804 τ. ΙΙΙ, σ. 805-1228, 17Χ24 εκ., ISBN 9791280384010

Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σε έκταση έργο, το οποίο εκτείνεται σε τέσσερεις τόμους. Από το έργο έχουν εκδοθεί έως τώρα ο δεύτερος και ο τρίτος τόμος, και βέβαια θα επανέλθουμε, ενημερώνοντας το άρθρο, μόλις εκδοθούν και οι υπόλοιποι δύο τόμοι.

Ο δεύτερος τόμος περιλαμβάνει τις εκθέσεις των Προβλεπτών Δαλματίας και Αλβανίας από το 1616 έως το 1673 και ο τρίτος τόμος τις εκθέσεις από το 1674 έως το 1729. Το εξώφυλλο του δεύτερου τόμου κοσμεί η προσωπογραφία του Προβλεπτή Francesco Falier και του τρίτου τόμου η προσωπογραφία του Προβλεπτή Gerolamo Maria Balbi. Οι δημοσιευμένοι τόμοι περιέχουν μόνον τα κείμενα των εκθέσεων, δίχως εισαγωγή και ευρετήρια, που θα διευκόλυναν τους μελετητές, οι οποίοι επικεντρώνουν την έρευνά τους στις συγκεκριμένες χρονικές περιόδους που καλύπτουν οι δύο τόμοι.

Το θέμα των τόμων που παρουσιάζονται εδώ δεν αφορά στενά τον ελληνικό χώρο, δεν παύει όμως να έχει ενδιαφέρον και γι’ αυτόν, καθώς αφενός οι δαλματικές περιοχές ανήκαν και αυτές στο βενετικό Κράτος της Θάλασσας και αφετέρου ήταν περιοχές με έντονη την ελληνική παρουσία. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ως προς το εκκλησιαστικό καθεστώς, οι ορθόδοξοι των περιοχών αυτών ανήκαν στη δικαιοδοσία της μητρόπολης Φιλαδελφείας που είχε ως έδρα τη Βενετία.

Για τους Έλληνες των περιοχών αυτών πολύτιμη παραμένει η μελέτη του Γεώργιου Μοσχόπουλου (Οι Έλληνες της Βενετίας και Ιλλυρίας (1768-1797). Η μητρόπολη Φιλαδελφείας και η σημασία της για τον Ελληνισμό της Β. Αδριατικής, Αθήνα 1980), ενώ σε ό,τι αφορά την τέχνη ποικίλα ζητήματα πραγματεύεται για τον αδριατικό χώρο η Μαργαρίτα Βουλγαροπούλου.

Μια αντίστοιχη έκδοση εκκρεμεί ακόμη για τον χώρο του Ιονίου. Οι εκθέσεις των Γενικών Προβλεπτών (ή Προνοητών όπως επίσης απαντούν στη βιβλιογραφία) Θαλάσσης είναι πολύτιμες και περιμένουν τους ερευνητές που θα αναλάβουν το βάρος της μεταγραφής, του σχολιασμού και της δημοσίευσής τους. Μια μικρή γεύση για τη σημασία των εκθέσεων μπορεί να έχει κάθε ενδιαφερόμενος μελετώντας την μόνη, καθόσον γνωρίζω, δημοσιευμένη έκθεση, εκείνη του Γενικού Προβλεπτή Francesco Grimani του 1760 (Relazioni storico-politiche delle isole del mare Jonio suddite …. scritte allo eccellentissimo senato da sua eccellenza Francesco Grimani provveditore generale da mar l’anno MDCCLX, Venezia, dalla tipografia di G.B. Merlo. MDCCCLVI).
Ξεχωριστό ενδιαφέρον έχουν φυσικά και τα κείμενα της αλληλογραφίας των Γενικών Προβλεπτών, τα dispazzi, από τα οποία έχουν εκδοθεί μόνο εκείνα της τελευταίας περιόδου, δηλαδή η αλληλογραφία των Γενικών Προβλεπτών Alvise Foscari των ετών 1782-1783, Βενετία 2000 (με τη φροντίδα του Fausto Sartori), και του Carlo Aurelio Widmann των ετών 1794-1797, Βενετία 1997 (με τη φροντίδα και πρόλογο του Filippo Maria Paladini).

Uomini e donne dello Stato da mar

Uomini e donne dello Stato da mar e altri contributi. Atti dell’11o convegno internazionale “Venezia e il suo Stato da mar / Venice and its Stato da mar”, Venezia, 23-25 febbraio 2023, a cura di Bruno Crevato-Selvaggi, Roma: Società Dalmata di Storia Patria, 2024, σ. 560, 17Χ24 εκ., ISBN 979 1280384188

Στον τόμο δημοσιεύονται οι ανακοινώσεις και εισηγήσεις του 11ου διεθνούς συνεδρίου με τον τίτλο «Venezia e il suo Stato da mar» και το ειδικότερο θέμα «Uomini e donne» που πραγματοποιήθηκε στη Βενετία στις 23-25 Φεβρουαρίου 2023. Ειδικοί επιστήμονες εστιάζουν σε ποικίλα θέματα που αφορούν την ανδρική και γυναικεία παρουσία στο Κράτος της θάλασσας, ενώ δεν λείπουν και οι γενικότερες μελέτες που αφορούν είτε τις αρχειακές πηγές στο Κέντρο και στην περιφέρεια είτε τα θαλάσσια και χερσαία σύνορα.

Περιεχόμενα

Πρόγραμμα συνεδρίου
Aliki Nikiforou, Fonti archivistiche dello Stato da mar di Venezia nell’Archivio di Stato di Corfù, 1386- 1797
Carlo Cetteo Cipriani, «Ne interponiamo i n.ri più vivi uffici per il solito loro pieno condono». Disertori veneziani a Ragusa fine del XVIII secolo
Danijela Doblanovic Suran, Le madrine “importanti”. I legami spirituali dei Capitani e del cancelliere di Sanvincenti
Marija Mogorovic Crljenko, From Love to Violence: Relationships between women and men in Istrian matrimonial proceedings in the first half of the 15th century
Lena Sadovski, Le donne di Spalato e i loro spazi di autonomia nella vita quotidiana a cavallo tra il Quattro e il Cinquecento
Roberto Dapit, Su una damiglia di dragomanni veneti nella seconda metà del Settecento
Theodora Zapheiratou, The female presence in two Notarial Codes dating back to the 16th century from the Archives of Cephalonia
Giovanna Paolin, Caterina, una donna in lotta contro i poteri nella Zara del Settecento
Dimitra Papageorgiou, La donna nella società di Parga nella seconda metà del XVIII secolo
Stathis Birtachas, Un ambiente culturale per soli uomini: letterati, dissidenti e inquisitori a Creta (1568-1572). Un primo approccio
Panajota Tzivara, I diritti di una donna alla luce degli stereotipi del potere maschile (XVIII secolo)
Sanja Roic, Tre medici cittadini e le loro mogli di fronte all’epidemia di peste a Spalato
Anna Falcioni, Sigismondo Pandolfo Malatesti capitano di ventura della Serenissima per la crociata antiturca in Morea (1464-1466)
Chrysovalantis Papadamou, The dubious Practices of a Cypriot Hieromonk in Istria and his Prosecution by the Roman Inquisition (1589)
Gerassimos Pagratis, La presenza delle donne nell’economia di Corfù veneziana nella prima età moderna
Nikos Kapodistrias, Prove di forza contro sudditi prepotenti. Criticità, dinamiche e ripercussioni del dominio veneziano nelle isole Ionie a fine XVIII secolo
Despina Vlassi, Vita di donne a Cefalonia al tempo della Serenissima: un affare d uomini
Ivan Majnaric, A new class in the making? Zadar Commoners and the Venetian Administration in the first half of the 15th century
Katerina Konstantinidou, L’incontro di un uomo con una donna, il loro matrimonio e la sua drammatica conclusione: alcune riflessioni sulla pratica di annullamento di un matrimonio ortodosso nella Corfù settecentesca
Alessia Ceccarelli, La comunità genovese di Famagosta
Ante Birin, I servi nella Sebenico medievale: persone, relazioni, migrazioni
Lidia Cotovanu – Cristian Luca, En visite chez un résident grec de Venise: l’environnement domestique de Panos Hiéromnimon, l’ami des Cantacuzène valaques (+1691)
Giovanna Paolin, Confini d’acqua e confini di terra nel nordest adriatico tra Cinque e Seicento

Scritti di amici per Despina Vlassi – Κείμενα των φίλων της Δέσποινας Βλάσση

Bruno Crevato-Selvaggi, Κατερίνα Κωνσταντινίδου (επιμ.), Tra Cefalonia e Venezia. Scritti di amici per Despina Vlassi – Μεταξύ Κεφαλονιάς και Βενετίας. Κείμενα των φίλων της Δέσποινας Βλάσση, Venezia Βενετία: La Musa Talìa Editrice, 2024, σ. 650, 17Χ24 εκ., ISBN 979-12803841-95

Πρόκειται για έναν εντυπωσιακό σε μέγεθος τόμο, αφιερωμένο στην Δέσποινα Βλάσση, πρώην βιβλιοθηκάριο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας. Πτυχιούχος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, η Δ.Β. ειδικεύτηκε στην ιστορία στο Ελληνικό Ινστιτούτο. Έχει συμμετάσχει σε διάφορα ερευνητικά προγράμματα, στη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων και θεματικών εκθέσεων και στην επιμέλεια των εκδόσεων του Ινστιτούτου. Τα ενδιαφέροντα και η έρευνά της αφορούν κυρίως την ιστορία της Κεφαλονιάς στα χρόνια των Ενετών και την ιστορία της Ελληνικής Αδελφότητας της Βενετίας.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / ΙNDICE

/Bruno Crevato-Selvaggi – Katerina Konstantinidou, Presentazione
Bruno Crevato-Selvaggi – Kατερίνα Κωνσταντινίδου, Παρουσίαση
Bibliografia di Despina Vlassi / Εργογραφία Δέσποινας Βλάσση
Γεώργιος Φ. Αντζουλάτος, Μαρτυρίες για τα ιερά λείψανα των Αγίων Γρηγορίου, Θεοδώρου και Λέοντος στη Βενετία του ύστερου Μεσαίωνα
Bruno Crevato-Selvaggi, Fasti ionici. L’organizzazione politico-amministrativa delle isole Ionie veneziane
Charalambos Gasparis, The building of a Barca (1345-1346): A Medieval Vessel ih the Eastern Mediterranean
Σταύρος Γριμάνης, Μία έκδοση από το τυπογραφείο του Άλδου Μανούτιου (1516) στην βιβλιοθήκη του Γαβριήλ Σεβήρου
Nikos Kapodistrias, «Notta delli prepotenti di Ceffalonia». Identità e relazioni sociali della violenza nelle isole greche di fine XVIII secolo
Ουρανία Καραγιάννη, Μαρία Καγιάνη και Ανδρέας Χαλικιόπουλος: αρχειακή αποτύπωση της υλικής ζωής μίας ελληνικής οικογένειας στη Βενετία (β΄ μισό 17ου αιώνα)
Nicolas Karapidakis, Élites des villes et pouvoirs quasi-étatiques. Milites, barones, archontes et les villes en Grèce médiévale (13eme-15eme s.)
Σπύρος Χρ. Καρύδης, Constitutio de vitae et moribus sacerdotum tam grecorum quam latinorum. Mία απόπειρα αποκατάστασης της ηθικής ακεραιότητας του κερκυραϊκού κλήρου στις αρχές του 16ου αιώνα
Marianna Kolyvà, Attività cantieristica a Zante: arsenale, arsili e squeri (prima metà del Cinquecento)
Kατερίνα Κωνσταντινίδου, Η Πανώλη, ο Ιστορικός και το Βενετικό Kρατικό Αρχείο
Kostas E. Lambrinos, Forgiare il destino collettivo: formazione e profilo del ceto dei cittadini nella società veneto-cretese (secc. XV-XVII)
Eugenia Liosatou, Pietro Franceschi e gli ultimi consulti della Serenissima nello Stato da mar
Δωρα Μαρκατου, Μνήμη Ηλία Μανιάτη στο Ληξούρι
Ιωάννης Δ. Μεσολωράς, Αναφορά στη Ορθόδοξη τελετουργία των Παθών (Μεγάλη Πέμπτη) στην βενετοκρατούμενη Κεφαλονιά
Panagiotis Michailaris, Il lazzaretto-fantasma di Santa Maura / Leucade (XVIII secolo)
Despoina Stef. Michalaga, I vescovi ortodossi della Morea sotto il dominio veneziano (1685-1715): i tradizionalisti, i filo-veneziani, gli autonomisti
Νίκος Γ. Μοσχονάς, Επίθεση Μαλτέζων πειρατών σε κεφαλονίτικο πλοίο (Φεβρουάριος 1768)
Στάθης Μπίρταχας, Η οδύσσεια ενός ουνίτη κληρικού και μισιονάριου στην Ευρώπη των πρώιμων νεότερων χρόνων: Ιωάννης-Ιερόθεος Στάης από τη Σίφνο (1661-1744)
Gerassimos D. Pagratis, La marina mercantile dei Greci sudditi di Venezia nel XVI secolo. Questioni di metodologia della ricerca
Angeliki Panopoulou, Στοχεύοντας στη συλλογική δασοκομία. Ο διορισμός δασοφυλάκων στη βενετική Πελοπόννησο
Ασπασία Παπαδάκη, Το αξίωμα του μεγάλου καγκελλάριου στον διοικητικό μηχανισμό της βενετικής Κρήτης
Irene Papadaki, Dal Mediterraneo orientale alla Biblioteca vaticana: i manoscritti donati da Baldassare Maria Remondini ai pontefici Clemente XII e Benedetto XIV
Anastasia Papadia-Lala, Consigli di Comunità e Assemblee nel Levante greco-veneziano (secoli ΧΙΙΙ-ΧVIII). Sedi, uomini, istituzioni
Πέτρος Πετράτος, Oι επτανήσιοι πληρεξούσιοι στην Αθήνα (1864) και ο «ιερός αγών»
Guillaume Saint-Guillain, La mort du comte Richard de Céphalonie : les témoignages de la Chronique de Morée et d’un document peu connu
Nikos Skoutelis, Progetti di riuso per gli arsenali levantini
Σπύρος Θ. Τακτικός, «Visitata et consolata da rappresentante d’auttorità». Η επιθεώρηση του γενικού προνοητή Filippo Pasqualigo στην Κεφαλονιά (Μάρτιος 1607)
Rita Tolomeo, Testimonianze sulla presenza dei Latini a Creta veneziana
Κώστας Γ. Τσικνάκης, I Cretesi contro Venezia e contro l’Italia. Tο ιταλικό ενδιαφέρον για τα μνημεία της βενέτικης περιόδου της Κρήτης και οι αντιδράσεις για τις κατεδαφίσεις τους
Angeliki Tzavara, Il medico Bernardin Tipaldo tra Cefalonia, Padova e Venezia
Panajota Tzivara, Figli primogeniti e figli adottivi di Venezia: voci critiche dai sudditi veneti dello Stato da mar (XVIII sec.)
Gogo Varzelioti, Il teatro al servizio della politica religiosa dei Gesuiti nel mar Egeo (secoli XVII-XVIII)
Alfred Vincent, Food and Society in Venetian Crete through the Eyes of Zuanne Papadopoli
Marino Zorzi, Marino Cavalli a Candia durante la guerra di Cipro
Indice dei nomi latini / Eυρετήριο Ονομάτων στα Ιταλικά
Eυρετήριο Ονομάτων στα Ελληνικά / Indice dei nomi greci